Historia

Historia Szkoły w Starej Krobi…

….. i nie tylko…

Sięgając do starych Kronik Szkolnych, nie sądziliśmy, że trafimy na tak wyjątkowe źródła historyczne, pełne niespodzianek i zaskakujących faktów.

Do opracowania niniejszego kalendarium posłużyły trzy Księgi. Dwie pierwsze prawie całkowicie napisane są po niemiecku. Pierwszy wpis datowany jest na rok 1868.

Kroniki szkolne nie skupiają się tylko wokół spraw związanych z nauczaniem. Są one świadectwem historii najbliższej okolicy: umieszczone są w niej relacje z ważnych dla lokalnej społeczności wydarzeń, wzniosłych uroczystości, zdarzeń, które mieszkańcom Starej Krobi wryły się w pamięć. Są więc tu relacje z ogólnie znanych historycznie wydarzeń, ale i tych codziennych, ale jakże ważnych, dla mieszkańców Starej Krobi. Pisane pięknym językiem, który jest już świadectwem minionych lat, stanowią barwny obraz społeczeństwa – zarazem niezwykle atrakcyjny materiał dla każdego czytelnika…

Historia opracowana została na podstawie trzech Kronik. Dwie pierwsze – w większości napisane są trudnym do odczytania pismem.. i po niemiecku.. Wynika to z faktu, iż prawdopodobnie są to zapiski ekonoma, który zatrudniony był przy starokrobskim folwarku..

Kalendarium jest wyborem fragmentów z Kronik szkolnych (lata początkowe, najdawniejsza historia) lub jest już tylko relacją z wydarzeń, uzupełnioną zdjęciami. Wszakże zdjęcia bardziej przemawiają do Czytelnika…

W przypadku jakichkolwiek uwag, spostrzeżeń, dopowiedzeń dotyczących historii szkoły w Starej Krobi – prosimy o kontakt!

Fragmenty Kronik

1919

• „Od 01. 01. 1919 należą do gminy szkolnej katolickiej mieszkańcy Krobi Starej i Ziółkowo folwarku. Na mocy uchwał Rad Szkolnych Miejscowych w Krobi Starej i Krajewicach (…) został folwark Ziółkowo wyłączony z obwodu szkolnego w Krobi Starej, włączony do obwodu szkolnego w Krajewicach z dniem 1 marca 1927 roku.”

• „…nadzoru nad nauką religii nie prowadzi żaden duchowny. (…) Idzie i bez tego nadzoru w nauczaniu religii, w której to nauce nie tylko rozum a raczej więcej uczniowie znakomitą rolę odgrywa.” Jednakże później nadzór nad nauką religii prowadzi ks. Proboszcz Ludwiczak z Domachowa.

1921

• „Z dniem 01. 08. 1921 został nauczyciel Kaczmarek powołany na kierownika III klasowej w Gostyniu. Wakującą posadę objął nauczyciel Dworaczyk z Ludwinowa.”

• Dzień Edukacji Narodowej: „Uroczystość ta odbyła się w szkole tutejszej w następujący sposób:

Dzień wolny od nauki. Dzieci zebrały się o godzinie 10 w lokalu szkolnym świątecznie ubrane. Z budynku szkolnego powiewa chorągiew polska. Po odmówieniu pacierza wygłosił nauczyciel przemówienie w którym wskazał w jakich warunkach powstała ustawa o „Edukacji Narodowej, jak szkoły zaczęły na podstawie tej wychowywać prawdziwych, kraj kochających, polaków. Jak ci Polacy rzucają się za ojczyznę do walki, jak później walczą po całej Europie, aby pozyskać przychylność mocarzy, którzy by Polskę odbudować mogli (Legiony Dąbrowskiego).

Dzieci śpiewają pieśń „Jeszcze Polska nie zginęła.”

Ale po upadku doszczętnym Polski działa prąd „Komisji Edukacji Narodowej.” Miłość do upadłej ojczyzny się potęguje w narodzie. Prowadzi do powstań w 1830, 1848 i 63 roku.

Dzieci śpiewają pieśń „Boże coś Polskę”. Miłość rozbudzona „Kom. Eduk. Nar.” Nie gaśnie i po upadku powstań i prowadzi nas poprzez wojnę światową do wolnej Ojczyzny. Jakie obowiązki nakłada ona na nas żyjących w tej wolnej Polsce?

Dzieci śpiewają „Nie rzucim ziemi.” Po odmówieniu modlitwy dzieci zostały zwolnione.”

1922

• „Kuratorjum rozpoczęło pertraktacje z gminą polityczną w roku 1922 i 1923 i 1924 celem wybudowania nowej trzyklasowej szkoły, ponieważ liczba dzieci sięga 119. Gmina się tak łatwo na budowę nowej szkoły nie zgodzi, albowiem uważa, że koszta budowy – 50% ma ponosić gmina – są dla gminy za wielkim ciężarem w obecnych warunkach.”

1925

• „W dniu 7 kwietnia 1925 roku rewidował szkołę tutejszą inspektor szkolny p. Stachowski.

1926

• „Frekwencja wynosiła (…):

  1. • Oddział I. chłopców 10. dziewcząt 11 = 21 dzieci

     • Oddział II. chłopców 8. dziewcząt 8 = 16 dzieci

     • Oddział III. chłopców 13. dziewcząt 11 = 24 dzieci

     • Oddział IV. Chłopców 15. dziewcząt 17 = 32 dzieci

razem 93

• „W dniu 20 października nauka wypadła z powodu powołania nauczyciela do wojskowych zebrań kontrolnych.”

• „Położenie ekonomiczne: Zbiory tegoroczne przedstawiają się niezbyt pomyślnie. Przeciętny zbior z morgi waha się pomiędzy 3-5 centarów. Wszystkie artykuły pierwszej potrzeby szalenie podrożały. Najgorzej przedstawia się zbiór ziemniaków, bo miejscami zupełnie wymokły.”

1927

• „Dnia 24 II 1927 odbyła się rewizja szkoły tutejszej przez p. Stachowskiego, inspektora szkolnego.”

• „Piękna wiosna: W tym roku wiosna rozpoczęła się prawie o dwa miesiące wcześniej, często słyszy się grzmoty, a drzewa bardzo rychło rozpoczęły kwitnienie. Ludność wnioskuje, że rok obecny będzie bardzo kiepski dla rolnictwa.”

• „Obchód: W dniu 3 maja odbył się obchód wiekopomnej Konstytucji Trzeciego Maja. W szkole wygłosił miejscowy nauczyciel wykład: „O znaczeniu Konstytucji Trzeciego Maja.” Dzieci deklamowały wiersze ku uczczeniu Konstytucji. Również odśpiewano pieśni „Witaj majowa jutrzenko” i „Witaj dniu Trzeciego Maja.” Po tej uroczystości szkolna dziatwa wyruszyła zbiorowo na uroczyste nabożeństwo do Kościoła parafialnego w Domachowie. Popołudniu tegoż dnia odbył się obchód całej parafii z następującym programem: a) o godz. 15-tej zbiórka towarzystwa na boisku szkolnym w Domachowie. b) Pochód przez wieś na boisko parafialne. Wykład „O wiekopomnem znaczeniu Konstytucji Trzeciego Maja” wygłosił nauczyciel z Krobi Starej. Po wykładzie i deklamacjach odbyła się zabawa taneczna do godziny 23-ciej.”

• Wycieczka: „Dnia 21 czerwca wycieczka dzieci szkolnych do lasu siedleckiego. Wycieczka sprawiła dzieciom wielką radość, gdyż 60% dzieci w życiu swojem lasu nie widziały.”

• „W dniu 28 czerwca odbyło się uroczyste zakończenie roku szkolnego. Dzieci brały w ostatniem dniu roku szkolnego udział w nabożeństwie zakończenia roku szkolnego.. W tym dniu pożegnało na zawsze ławy szkolne 17 dzieci.”

• „Zaćmienie słońca: W dzień świąteczny Piotra i Pawła, dnia 29 czerwca (1927) w podogodnej porze porannej od godziny 5.16 do 7.16 zauważono częściowe zaćmienie słońca, które najwięcej uwydatniło się w godzinie 6 minut 16, wtenczas, kiedy nastąpiło centrum zaćmienia. Słońce zostało zaćmione 4/5 średnicy od góry. Biegun południowy słońca był nie-zasłoniony. Przyroda pokryła się ponurem światłem, a ptactwo zamilkło w swym porannym śpiewie. To samo zaćmienie było widocznem jako zaćmienie totalne w Szwecji, Norwegii i w obrębie koła polarnego bieguna północnego, dokąd nawet wyprawiła się na ten czas wycieczka astronomiczna z wszelkich krajów.”

• „Pogoda: W lipcu dnia 22 spadł w tutejszych okolicach silny grad wielkości kurzego jaja, który zniszczył prawie 60% zbiorów tegorocznych. Miesiąc lipiec obfitował w silne burze połączone grzmotami. Starsi ludzie nie pamiętają od dawna tak silnych burz, jak w obecnym roku.”

• „Wakacje letnie: Wakacje letnie trwały od 28 czerwca do 8 sierpnia włącznie. Frekwencja z nowym rokiem szkolnym wynosiła:

  • • • • • Oddział I 21 dzieci

          • Oddział II 23 dzieci

          • Oddział III 20 dzieci

          • Oddział IV 28 dzieci

Razem 92 dzieci

• „Wakacje jesienne: wakacje jesienne trwały od 16 września do 9 października włącznie. Prace w polu nie zostały jeszcze ukończone, co uważano powszechnie w gminie za rychło rozpoczęcie się wakacji jesiennych.”

• „Nowa figura. W tutejszej gminie w październiku wybudował gospodarz Biernat figurę „Serca Jezusowego” w ogrodzie własnym przy drodze do szosy Krobia – Gostyń. Jest to najpiękniejsza figura w gminie która przedstawia imponujący widok przechodniom z powodu wybudowania jej na pagórku.”

• „Obchód uroczystości: W myśl rozporządzenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego obchodziła tutejsza szkoła w dniu 11 listopada b.r. uroczystość 9-cioletniego istnienia Najjaśn. Rzeczypospolitej Polskiej. W tym dniu dzieci szkolne od godz. 8-mej wykonywały liczne deklamacje, a potem śpiewy uroczystościowe. Gmach szkolny był udekorowany flagą na znak obchodu.(…)”

1928

• „Stan pogody: Pierwsze miesiące zimowe odznaczały się ustawiczniem słotami. Natomiast wiosna dała się rolnikom we znaki. Późno wiosną zastały silne przymrozki, co spowodowały wymarznięcie zasiewów ozimych (…).”

• „Wybory: Wybory do Sejmu Rz. P. odbyły się 4 marca, a do Senatu 11 bm. Głosowanie odbyło się spokojnie. Jako lokal wyborczy wyznaczono szkołę.”

• „Konstytucja 3 maja: W dniu 3 maja dzieci wzięły udział w obchodzie Konstytucji. Dzieci zebrały się w szkole i po modlitwie i odśpiewaniu „Witaj majowa…” wyruszyły ze sztandarem na nabożeństwo do Domachowa. Dzieci wszystkich szkół zebrały się po nabożeństwie na boisku parafialnym do różnych gier. Następnie wszystkie szkoły udały się do poszczególnych szkół na obchód.(…)”

• „Wycieczka dzieci do lasu: Dzieci tutejszej szkoły urządziły wraz z nauczycielem wycieczkę do lasu w Siedlcach. Po wycieczce uczeń Kokociński Piotr napisał wypracowanie, które zostało wysłane do Inspektoratu, jako najlepsze wśród dzieci napisane. Wobec tego, że w tutejszej okolicy nigdzie lasu niema, a wiele dzieci lasu nie widziało, wycieczka dużo przyczyniła się do nauki z geografii i przyrody.”

• „Wakacje letnie: Ostatni dzień roku szkolnego szkoła wzięła udział w nabożeństwie uroczystym w Domachowie. Po nabożeństwie nastąpiło uroczyste rozdanie świadectw oraz pożegnanie dzieci opuszczających ławy szkolne. Opuściło ławy szkolne 14 dzieci.”

• „Święto Dziecka: Rozporządzeniem Kuratorjum Okręgu Sz. Pozn. Dzieci w dniu 17 września miały dzień wolny od nauki. W tym dniu wszystkie dzieci wzięły udział w nabożeństwie uroczystem w Domachowie. Po nabożeństwie dzieci wszystkich szkół parafii na boisku parafialnym. Zostały urządzone różne gry, przy których ks. Proboszcz Ludwiczak rozdał kilkadziesiąt zeszytów. Dzieciom sprawiło to wielką radość.”

1939

• „1.9.1939 Pismem Inspektoratu Szkolnego w Gostyniu z dnia 1 sierpnia 1939 nr 920/39 powierzono obowiązki nauczyciela kierującego przy tutejszej szkole Pokładkowi Albinowi, dotychczasowemu kierownikowi szkoły w Domachowie.” (dotychczasowy nauczyciel p. Dworaczek Franciszek został przeniesiony na stanowisko nauczyciela przy szkole powszechnej w Borku).

1945

• „1.2. 1945 Na skutek wybuchu wojny z najeźdzcą hitlerowskim w chronologicznych zapiskach kroniki nastąpiła przerwa. Niemcy po przegraniu pierwszej wojny światowej 1914/1918, stale pracowali i myśleli nad tym, jakby poniesioną klęskę powetować. (…) I do tutejszej szkoły wtargnął oddział wojska hitlerowskiego. Pod pretekstem szukania broni, koców i kołder dla wojska wypowiedzieli jasno, co myślą o nauczycielstwie polskim podkreślając w brutalny sposób, że nauczycielstwo polskie to ci, którzy narodowi niemieckiemu wyrządzili najwięcej zła, piętnując dobrobyt, komfort mieszkań i szerzenie propagandy antyniemieckiej. (…) Już 13 grudnia 1939 roku, przyjechali do wsi tutejszej SS-sowcy z Łodzi, w towarzystwie „……………………….” tutejszego powiatu i dokonali wywłaszczenia pierwszych 4 rodzin gospodarzy tutejszej wsi, do których należeli:

  • • Biernat Józef, właściciel 100 morg. gosp.

    • Biernat Franciszek, właściciel 73 morg. gosp.

    • Kaczmarek Stanisław, właściciel 80 morg. gosp.

    • Bąk Franciszek, właściciel 60 morg. gosp.”

(…)

• • • • „5 II 1945 Otarcie szkoły: Przedwojenny nauczyciel kier. tutejszej szkoły wrócił do szkoły i przeprowadził zapisy do szkoły, rozpoczynając normalną naukę szkolną. Radości dzieci i społeczeństwa starszego z tego tytułu nie było końca.”

      • „23 III 1945 Wojsko Polskie przybywa do wsi: W dniu 23 marca 1945 zawitał do wsi Polski Pułk Artylerii Przeciwpancernej. Po okresie okupacyjnym po raz pierwszy ukazali się chłopcy polscy na rogatywkach, to też ludność polska witała ich bardzo owacyjnie. Po czterodniowym odpoczynku pożegnali nas, udając się na odcinek frontowy Wrocław, resp. Drezno-Berlin.”

      • „15 VII 1945 Zakończenie roku szkolnego 1944/1945. Z okazji zakończenia pierwszego, powojennego roku szkolnego wzięła dziatwa szkolna udział w nabożeństwie w kościele parafialnym w Domachowie. Po nabożeństwie odbyła się w tutejszej szkole akademia przy współudziale rodziców, którą zakończono rozdaniem świadectw i odśpiewaniem „Roty.”

1946

• „27 I 1946 Rocznica oswobodzenia ziemii gostyńskiej. W związku z pierwszą rocznicą oswobodzenia Ziemi Gostyńskiej, ,został na terenie tutejszej gromady zorganizowany obchód, w którym młodzież szkolna brała czynny udział, wypełniając część programu uroczystości.”

• „17 II 1946 Obchód dwusetnej rocznicy urodzin Tadeusza Kościuszki.”

• „3 maja 1946 Rocznica Konstytucji 3 Maja. Rocznicę Konstytucji 3 maja obchodzono w b. roku po raz pierwszy łącznie ze „Świętem Oświaty.” Po nabożeństwie i akademii urządzono zbiórkę pieniężną, z której cały dochód przeznaczono na cele państwowe.”

• „30 VI 1946 Referendum: Szkoła tutejsza była dniu dzisiejszym lokalem wyborczym na obwód głosowania Krobia Stara – w skład którego wchodzą: Pijanowice, Bukownica, Krobia Stara i Domachowo. Na terenie całej Polski odbywało się w tym dniu „Referendum” – czyli głosowanie ludowe.”

• „3 IX 1946 Rok szkolny 1946/47: Z okazji rozpoczęcia roku szkolnego 1946/47 młodzież szkolna wzięła udział w nabożeństwie szkolnym. Ze względu na wielką liczbę dzieci (104) warunki pracy nauczyciela są b. ciężkie. Wiosną 1947 roku przewiduje się pobudowanie drugiej sali szkolnej przez dobudowanie piętra.”

1947

• „4.5.1947 Święto Szkoły: W związku ze „Świętem Oświaty” odbyła się w tutejszej szkole akademia przy współudziale starszego społeczeństwa, a następnie zbiórka uliczna datków pieniężnych i książek.”

• „29.6.1947 Zakończenie roku szkolnego: Z okazji zakończenia roku szkolnego 1946/47 odbyła się w ogrodzie ob. Szafrańskiego zabawa dla dzieci, na której program złożyły się: monologi, inscenizacje, gry, biegi o nagrody, wiersze i śpiewy, oraz wspólna kawa. Entuzjazm z tego tytułu powstały u starszego społeczeństwa nie miał granic i końca.”

1948

• „11.4.1948 Rocznica Wiosny Ludów: Z okazji setnej rocznicy „Wiosny Ludów” szkoła tutejsza brała udział w obchodzie organizowanym przez Gminny Komitet w Krobi. Grupa „Biskupian” w strojach ludowych brała udział w obchodzie organizowanym w skali powiatu w Gostyniu, w skali wojewódzkiej, dnia 25 kwietnia w Książu i w skali ogólnopolskiej, dnia 2 maja 1948 w Miłosławiu.”

• „2.5.1948 Święto Szkoły: Tegoroczne Święto Oświaty odbyło się pod hasłem walki za analfabetyzmem. W wyniku zbiórki na rzecz „Święta Oświaty” zebrano kwotę 790,-zł.”

• „27.8.1948 Kongres Intelektualistów we Wrocławiu: W dniach 25-26 sierpnia obradował we Wrocławiu Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju. Około 400 najwybitniejszych uczonych i artystów przedstawicieli 45 narodów obradowało nad tym, jak zapobiec wojnie.”

1949

• „5.4.1949. W dniu 3 kwietnia 1949 odbyły się wybory do Komitetu Rodzicielskiego. W skład prezydium Komitetu Rodzicielskiego weszli:

  • • Sikora Tomasz, przewodn.

    • Kaczmarek Feliks, sekretarz

    • Biernaczyk Stanisław, skarbnik

    • Jesiak Wojciech, ławnik

    • Wojciechowski Leon, ławnik

    • Kołak Piotr, przew. Kom. Rodz.

    • Dułacz Ignacy człon. Kom. Rodz.

    • Wlekli Stanisł. Człon. Kom. Rodz.”

• „30.6.1949. W dniu 28 czerwca odbyło się uroczyste zakończenie roku szkolnego 1948/49, poprzedzone lekcjami przykładowymi, oraz badaniem wyników z zakresu całorocznego materiału naukowego w klasach I-IV. Na program uroczystości złożyły się deklamacje i śpiewy, przemówienie przew. Kom. Rodz. i naucz. Kier., wręczeniem nagród książkowych oraz przyborów szkolnych 12-nalepszym uczniom.(..)”

• „1.9.1949 W dniu dzisiejszym odbyło się rozpoczęcie roku szkolnego 1949/50. Szkoła liczy w b.r. szk. 73 dzieci, z których 45 uczęszcza w miejscu, a 28 do szkół zbiorczych.”

• „21.12.1949 Cały świat demokratyczny obchodził w dniu dzisiejszym 70 rocznicę urodzin Wodza Proletariatu, Generalissimusa Józefa Stalina. (…) W godzinach przedpołudniowych odbyła się na terenie tutejszej szkoły akademia, której program wypełniły dzieci szkolne. W godzinach popołudniowych brała starsza młodzież i społeczeństwo udział w akademii zorganizowanej w skali gminnej w Krobi.”